Rys historyczny

     W 1916 r. z inicjatywy wybitnego naukowca, lekarza i filozofa dr. Władysława Biegańskiego zostało utworzone w Częstochowie Towarzystwo Biblioteki Publicznej. Zadaniem towarzystwa było zorganizowanie i prowadzenie w mieście biblioteki publicznej. W sobotę 11 sierpnia 1917 r. odbyło się uroczyste otwarcie biblioteki publicznej nazwanej imieniem dr. W. Biegańskiego zgodnie z postulatami społecznymi i decyzją ogólnego zebrania członków Towarzystwa Biblioteki Publicznej. Gościnną siedzibę znalazła biblioteka w parterowym domu miejscowego lekarza dr. Stanisława Nowaka przy ul. Teatralnej 14 (obecnie ul. Kościuszki). W dniu otwarcia, księgozbiór zgromadzony na półkach i szafkach liczył 1 298 tomów. Były to jednak książki o charakterze naukowym. Pierwszy zarząd Biblioteki Publicznej stanowili:

• • Przewodniczący S. Biernacki
  • Wiceprzewodniczący inż. L. Mońkowski
  • Skarbnik dyr. W. Płodowski
  • Sekretarz dr. K. Okuszko
  • Członkowie zarządu: A. Januszewski i J. Dziuba.
  • Ogólny nadzór nad biblioteką objął mec. L. Mężnicki.

      Nie udało się ustalić nazwiska osoby obsługującej czytelników. Wiadomo, że od 1 października 1924 r. zatrudniono bibliotekarkę Wiktorię Wolańską.

 

      Coraz większe kłopoty finansowe sprawiły, że zaczęto się zastanawiać nad przekazaniem władzom miejskim. 4 stycznia 1925 roku w czasie ogólnego zebrania podjęto decyzje o rozwiązaniu Towarzystwa Biblioteki Publicznej i przekazaniu biblioteki władzom miejskim pod warunkiem, że zachowana zostanie nazwa „Biblioteka im. dr. W. Biegańskiego”, że powołane zostanie specjalne kuratorium sprawujące władze nad tę placówka. Wpłynęło to m. in. na poprawę warunków lokalowych. Odtąd też Miejska Biblioteka Publiczna im. dr. W. Biegańskiego przeniesiona została do pomieszczeń przy ul. Dąbrowskiego 10/14, gdzie oprócz wypożyczalni urządzona została również czytelnia. W latach 1925-1938 księgozbiór wzrósł z ok. 3600 do ponad 9600 woluminów, liczba wypożyczeń zwiększyła się w tym czasie z ok. 2000 do ponad 33000. Mimo, że biblioteka wykazywała stały rozwój, to jednak w stosunku do potrzeb stutysięcznego ośrodka miejskiego spełniała tylko połowicznie swe zadania. Czytelników było stosunkowo mało, a księgozbiór, ze względu na naukowy charakter nie był dostosowany do masowego odbiorcy.

 

     W latach drugiej wojny światowej Miejska Biblioteka Publiczna była nieczynna, a hitlerowcy rozpoczęli niszczenie książek polskich. Część księgozbioru przeznaczonego przez okupanta na przemiał uratował Franciszek Przymuszała, kierownik składnicy makulatury przy ul Warszawskiej 70.

 

     Nowy, piękny rozdział w działalności Miejskiej Biblioteki Publicznej rozpoczął się po wyzwoleniu. Władze miejskie przekazały dla potrzeb tej placówki cześć pomieszczeń w budynku przy Alei NMP 22. W stosunkowo krótkim czasie uporządkowany został księgozbiór. Już 15 marca 1945 roku otwarta została wypożyczalnia książek, a w początkach września czytelnia. Duża w tym zasługa pierwszych kierowników Miejskiej Biblioteki Publicznej: Lucjana Andre, Stefanii Podhorskiej-Okołów oraz Wiktorii Wolańskiej. W końcu 1947 r. biblioteka miała już ponad 1000 czytelników, a księgozbiór wynosił ok. 25 tysięcy tomów. W początkach 1948 r. otwarta została pierwsza filia MBP w robotniczej dzielnicy Ostatni Grosz. W następnym roku przybyły dwie nowe filie (Zawodzie, Stradom). W latach 1949-1975 Miejską Biblioteką Publiczną im. dr. W. Biegańskiego kierowali: Piotr Wasilewski, Anna Zakrzewska, Antoni Kłyk i Waldemar Tyras. W okresie tym biblioteka siecią swych placówek filialnych objęła prawie wszystkie dzielnice miasta. Od 1948 r. tj. otwarcia pierwszej filii w dzielnicy Ostatni Grosz, powstało ponad 20 nowych filii. Zorganizowano cztery czytelnie przy filiach. W bibliotece głównej działały trzy oddzielne wypożyczalnie i czytelnie obsługujące osoby dorosłe, młodzież i dzieci. Rozbudowany został warsztat służby informacyjno-bibliograficznej.

 

      W 1968 r. po przekazaniu dla potrzeb biblioteki całego budynku przy Alei NMP 22, rozpoczęła się jego przebudowa i modernizacja. Na czas tych robót czytelnię naukową przeniesiono do pomieszczeń filii przy Alei Pokoju 16, a wypożyczalnię główną do budynku przy ul. Kościuszki 4. Uroczyste otwarcie biblioteki w przebudowanym i zmodernizowanym budynku nastąpiło w styczniu 1974 r. Nowocześnie urządzone pomieszczenia czytelni książek, czytelni czasopism, wypożyczalni, a także magazynów stanowiły o tym, że był to wtedy jeden z najładniejszych tego typu obiektów w kraju.

 

     W latach tych Miejska Biblioteka Publiczna im. dr W. Biegańskiego urosła do rangi najważniejszej placówki oświatowo-kulturalnej w Częstochowie. W latach 1945-1974 zbiory biblioteczne wzrosły z ok. 11 tysięcy do około 320 tysięcy (biblioteka główna i filie), liczba czytelników zwiększyła się z 415 do 39 tysięcy, a liczba wypożyczeń z ok. 20 tysięcy do ponad 800 tyś. tomów rocznie.    

 

    W 1975 r. w związku z nowym podziałem administracyjnym kraju i utworzeniem województwa częstochowskiego, Miejska Biblioteka Publiczna połączona została z Powiatową Biblioteką Publiczną ( istniejącą od 1946 r.) i przekształcona w Wojewódzką i Miejską Bibliotekę Publiczną im. dr. W. Biegańskiego. Odtąd zakres jej zadań się powiększył. Stała się dla tych placówek ośrodkiem istrukcyjno-metodycznym i szkoleniowym. W latach tych zarządzali: Aleksandra Kamińska, Halina Banaszkiewicz i Aniela Musiałek, a po nich funkcje te przejęli Ewa Derda i Bogdan Hennig.

 

    W latach 1975-1997 biblioteka znacznie poszerzyła zakres gromadzonych materiałów m. in. o muzykalia ( 1979 r. otwarta została filia muzyczna) i tzw. „książki mówione” przeznaczone dla osób z upośledzonym wzrokiem. Rozpoczęto też kompletowanie, opracowywanie i udostępnianie dokumentów życia społecznego związanego z historią regionu częstochowskiego, które wzbogaciły zbiory utworzonego w bibliotece Wojewódzkiego Ośrodka Informacji i Wiedzy o Regionie. W okresie tym liczba filii bibliotecznych w mieście wzrosła do 28. Księgozbiór WiMBP ( biblioteka główna i filie) w latach 1966-1996 zwiększył się z 386 341 do 736 726 tomów, liczba czytelników wzrosła z 41 268 do 60 590, a wypożyczeń z 909 447 do 1 204 357 książek rocznie.

   

     Wraz z likwidacją województwa, z końcem 1998 roku, Biblioteka straciła uprawnienia ponadlokalne, zachowując jedynie nadzór merytoryczny nad placówkami z terenu częstochowskiego powiatu ziemskiego. Jednocześnie zyskała status biblioteki samorządowej, finansowanej z budżetu miasta Częstochowy.

 

    W skład częstochowskiej Biblioteki Publicznej wchodzi Biblioteka Główna (Wypożyczalnia Centralna, Czytelnia Naukowa i Czasopism, Informatorium i Oddział Informacji Regionalnej należące do Działu Informacyjno – Bibliograficznego, Pracownia Internetowa z ksero, Oddział dla Dzieci i Młodzieży oraz działy wewnętrzne: administracja, kadry, księgowość, instrukcyjny, gromadzenie i opracowanie) oraz 22 dzielnicowe filie, w tym specjalistyczna Filia Muzyczna.

 

     Wszystkie placówki zapewniają mieszkańcom Częstochowy i okolic bezproblemowy dostęp do wydawnictw zwartych i czasopism bieżących, literatury pięknej i popularnonaukowej, do wszechstronnych, różnorodnych edukacyjnych źródeł i opracowań informacyjnych.